Kintsugi – Những ‘vết nứt’ vâng

Loay hoay tìm hướng đi trong cuộc sống, chúng ta chẳng thể tránh được những vấp váp hay khó khăn, trắc trở. Và như những món đồ gốm yếu ớt sau một đôi lần va chạm, ta chẳng còn nguyên vẹn.

Truyện kể rằng món đồ gốm thanh tú bất ngờ rơi xuống nền đất lạnh, tan thành những mảnh vỡ vô hồn. Cuộc đời mới thành hình của nó sao thật mong manh. Vẻ đẹp tinh tế của nó nào đã được phô diễn với đời. Chàng học việc bật khóc. Cậu tiếc thương cho đứa con của mình, cho cái đẹp, và cho cả sự biến động bấp bênh của cuộc đời. Người thầy uyên bác của cậu, lạ thay, vẫn nhìn thấy sự sống trong những mảnh gốm ấy. Bảo cậu học trò nhặt chúng lên, thầy bắt đầu dạy cho cậu một kỹ thuật mới: kintsugi – kỹ thuật mộc vàng.

Trong tiếng Nhật, kin có nghĩa là ‘vàng’, còn tsugi nghĩa là ‘hàn gắn’. Các nghệ nhân sử dụng kintsugi để sửa lại những món đồ gốm không còn nguyên vẹn. Họ tỉ mẩn gắn các mảnh vỡ lại với nhau, rồi dùng bụi vàng tô điểm cho các vết nứt. Món đồ tưởng như chỉ có thể bỏ đi giờ đã khoác lên mình tấm áo mới – giá trị hơn, nổi bật hơn. Khiếm khuyết của nó không hề bị che giấu hay xóa mờ mà ngược lại, được tôn vinh và tỏa sáng. Nghệ thuật kintsugi từ đó đã trở thành hiện thân cho niềm tin vào những giá trị không bị bỏ phí và là biểu tượng cho cả sự mong manh, mạnh mẽ và cái đẹp. Khái niệm này cũng hòa quyện với thế giới quan wabi-sabi – vẻ đẹp của những thứ không hoàn hảo, và được nhiều người coi là kim chỉ nam giữa cuộc sống vô thường.

Tomàs Navarro, nhà tâm lý học người Tây Ban Nha, đã lấy cảm hứng từ kintsugi để cho ra đời cuốn Kintsugi – Tái Sinh Vụn Vỡ để giúp người đọc nhận thấy và trân trọng vẻ đẹp của những ‘vết nứt’ trong cuộc đời mình. Lời kể nhẹ nhàng qua những câu chuyện mà chính bản thân ông đã trải qua, hay của các bệnh nhân từng được ông trị liệu, đưa người đọc từng bước thay đổi cái nhìn về những trắc trở trên đường đời và những vết thương mang trên mình, để cuối cùng, họ không chỉ có thể tự tin mà còn tự hào về bản thân – trọn vẹn và không phải che giấu. Sử dụng chuyên môn của mình, qua những lời khuyên thiết thực trên lộ trình cụ thể, Navarro giúp độc giả đến gần hơn với mục tiêu ấy. Bắt đầu với việc thừa nhận và chấp nhận ‘vết nứt’ của mỗi người, nhìn thấy cái đẹp của chúng và cuối cùng là tự hào bước đi cũng những khiếm khuyết ấy.

Nghịch cảnh hay sai sót là những thứ hoàn toàn bình thường trong cuộc sống

Chắc chắn, trong chúng ta chẳng ai có khả năng kiểm soát mọi mặt trong đời sống. Ta chỉ có thể làm chủ hành vi của mình, tác động đến một cơ số người xung quanh mình, chứ đâu thể nào hô phong hoán vũ, đảo ngược đất trời. Xã hội liên tục đổi thay và con người không ngừng học hỏi, nên những sai lầm hay rủi ro cũng là lẽ tất yếu.

Đối mặt với cuộc sống nhiều lo toan, bất trắc ấy, chúng ta tự dặn mình, và có lẽ cũng được những người đi trước dặn rằng, ‘Hãy cứng cỏi lên. Hãy mạnh mẽ đương đầu với cơn sóng có thể ập đến bất kể lúc nào.’ Để rồi, không rõ từ bao giờ, ta đã chôn chặt những xúc cảm, những phút mềm yếu của mình. Những tiêu chuẩn xã hội mới gián tiếp hay trực tiếp dạy ta rằng cảm xúc và tổn thương chỉ thuộc về kẻ yếu, bị đè bẹp dưới những nấc thang vươn tới thành công. Mà đâu chỉ có vậy, hạnh phúc viên mãn một mình thôi chưa đủ, giờ người ta còn phải ngấm ngầm chạy đua với nhau. Họ đăng một bức hình nơi nhà hàng sang trọng, ta cũng phải xúng xính váy áo check-in bên bờ biển. Hình như ai cũng đẹp, ai cũng đang sống cuộc đời trong mơ, chẳng thấy ai bù đầu tóc rối làm việc đến đêm khuya hay đau buồn vật vã để quên tình cũ. Hình như những gì thô ráp và xấu xí của cuộc đời không được người ta like nhiều, những khó khăn, vất vả không có lượng tương tác cao. Thế là một lối tư duy mới xuất hiện: đời là phải đẹp không tỳ vết.

Song đời thật hoàn toàn không phải thế. Không có khó khăn, trắc trở, không có sai lầm, không có tổn thương, thì sao ta trở thành con người của ngày hôm nay? Chẳng phải tay người yêu mê gái đã dạy bạn đừng vì những lời đường mật mà nhắm mắt bỏ qua những dấu hiệu khả nghi ư? Chẳng phải sau lần bị sếp quở trách, bạn đã quyết chí rùi mài chuyên môn thành thục hơn nữa ? Còn những khách hàng tức tối chẳng phải đã giúp kỹ năng thuyết phục hay xoa dịu của bạn thành thần? Chúng ta rút kinh nghiệm, học hỏi và lớn lên từng ngày, cũng như những cái cây liên tục vươn lên và lớn mạnh. Những cái cây ấy sinh ra đâu đã là đại thụ; chiếc bóng của chúng đâu phải đã phủ kín khoảnh sân ngay từ ngày đầu tiên.

Sai lầm và vấp ngã, cũng như chiến tích, tôi rèn chúng ta trưởng thành hơn và trở thành những cá nhân độc nhất – với câu chuyện thành và bại của riêng mình. Vậy sao lại phải giấu diếm khi nhờ chúng mà ta được như ngày hôm nay? Sao phải phớt lờ sự tồn tại của chúng để rồi chính ta phải rời xa con người thực của mình? Thay vào đó, hãy chấp nhận chúng. Hãy thừa nhận rằng chúng tồn tại và là một phần của ta. Hãy dùng chính những đau đớn, tủi hổ của mình để vun đắp cho bản thân cũng như sức mạnh tinh thần bởi nó ‘chính là đồng minh quý giá nhất của bạn khi đối mặt với thử thách của cuộc sống.’

Dám nhìn thẳng để nhận thấy vẻ đẹp của những ‘vết nứt’

Khi đã nhận ra cuộc đời và chính bản thân mình  không hoàn hảo, bước tiếp theo là đối mặt với những hệ quả chẳng mấy hay ho . Nghịch cảnh hay khó khăn trong cuộc sống thường kéo theo nỗi đớn đau, hổ thẹn hoặc sự chán nản. Những cảm xúc tiêu cực, theo lẽ tự nhiên, khiến ta chỉ muốn tránh xa và chôn vùi tất cả, nhưng dũng cảm đối mặt với chúng chắc chắn sẽ giúp ta ngộ ra nhiều điều. Đừng coi những ‘vết nứt’ là những thứ xấu xí và đáng bị xóa bỏ, hãy biến chúng thành những đường chỉ vàng xinh đẹp.

Như chúng ta đã bàn đến ở trên, cuộc đời biến động vô thường, con người nhỏ nhoi đâu thể kiểm soát tất thảy mọi thứ quanh mình. Cứ chấp nhận rằng, đôi khi, mọi việc cứ thế xảy đến, và dù đã cố gắng hết sức, bạn vẫn phải chịu thua keo này.

Song, như vậy là bạn đã có thêm một bài học, thêm một vết thương, thêm một cái nhìn mới, một trải nghiệm để trưởng thành hơn. Mỗi chúng ta lại phản ứng lại một khác khi khó khăn xuất hiện, nhưng cách phản ứng có lẽ hiệu quả hơn cả chính là coi nghịch cảnh là thử thách và sẵn sàng lên tinh thần chiến đấu. Cảnh giác và tập trung chính là chìa khóa mở cửa tâm trí, và tâm lý của bạn, đến với những cách suy nghĩ, phân tích và giải quyết vấn đề mới

Bạn cần gì để tự tin ngẩng cao đầu dù mang trên mình những ‘vết nứt’

Chúng ta đã hiểu cuộc đời tì vết của mình là hoàn toàn bình thường và rằng nhìn thẳng vào những tì vết ấy sẽ mang lại nhiều ích lợi thiết thực, giờ làm sao để tiếp tục cuộc sống cùng chúng đây?

Dựa trên kinh nghiệm lâu năm trong ngành tâm lý học, Navarro đã vạch ra lộ trình đối mặt với những nỗi đau cụ thể, dù là khi bị mất việc, mất người thân, khi lòng tự trọng hay trái tim bị tổn thương. Từng bước từ thay đổi góc nhìn, thay đổi suy nghĩ rồi đến hành động, người đọc có thể thấy câu chuyện của mình được gỡ rối, hay phần nào học được từ những lời khuyên rất chuyên môn mà cũng rất ‘tình’.

Một trong những lời khuyên ông đưa ra chính là mở lòng sẻ chia. Khó khăn, trắc trở ập đến là lẽ thường tình, vậy thì bạn đâu phải người duy nhất từng mắc sai lầm hay mang những khổ đau. Bạn đã chấp nhận sự tồn tại của chúng trong cuộc đời và con người mình, hãy chấp nhận chúng trong cuộc đời và con người của những người xung quanh nữa. Bạn phạm phải một lỗi ngớ ngẩn ngay ngày đầu đi làm ư? Các đồng nghiệp của bạn sẽ chẳng thiếu những câu chuyện tương tự. Bạn lỡ cho anh chàng mới quen vay tiền rồi hắn bỗng bật vô âm tín sao? Hẳn sẽ có người đồng tình với bạn rằng trông mặt hắn rất đáng tin mà. Người mà bạn rất mực thương yêu phải xa rời thế gian này ư? Chắc chắn bạn không phải người duy nhất cần được an ủi đâu. Mở lòng chia sẻ những vết nứt của mình không chỉ giúp bạn giải tỏa những cảm xúc đau buồn hay tiêu cực, mà còn giúp bạn đối mặt với chúng, học từ chúng. Và không chỉ có vậy, chúng còn trở thành cầu nối để chúng ta hiểu hơn về nhau và đồng cảm với nhau. Đừng chạy đua trong cuộc thi đời ai đẹp hơn nữa, hãy trở thành những đồng minh cùng kề vai sát cánh, chiến đấu với những khó khăn.

Vẫn còn rất nhiều cách khác để ta dần học cách bước đi mạnh mẽ hơn như yêu thương bản thân, tạm ngắt kết nối (trên mạng xã hội) hay biến nỗi đau thành nghệ thuật… và bạn có thể tìm thấy chúng trong cuốn sách của Navarro.  ‘Bạn xứng đáng được sống hết mình, trở nên hạnh phúc trở lại, để yêu thương, để cười lớn và ca hát.’

Mỗi vết nứt trong đời ta đều có thể trở nên những vết nứt vàng./.

Nguyễn Nga